Мен ұстазбын

Мен ұстазбын, ұстаздық еткеніме 19 жылдан асып бара жатыр. Зымырап ағын судай ағып жатырған өмірім –ай! Еңбек өтілімді мен университетте бастадым, ол кездегі студент пен қазіргі студенттің арасы жер мен көктей. Өзім де жас болдым, сол кезде өзімнен төмен 2 жас балалар мені әпке дейтін. Ол кезде оларды мен менен кіші, інілерім сияқты көріп, талай сыбағаларын беретінмін.

Сол студенттерім талай жерде бір жерді тіреп отыр. Бұл мақаланы жазарда көп ойландым. Қалалық пен ауылдық балалардың да арасы жер мен көктей екен. Ауылдың балалары көп нәрсені түсіне бермегенмен, олардың сыйластықтары мол екен.

Сабақты берместен бұрын, мен 3 жылдай басқа оқытушылардың сабақтарына кірдім. Олардан көп нәрсені үйрендім. Алғаш сабақ берген кезім. Басында жақсы болып кіргенмен, 1-2 минуттан соң қол-аяғым дірілдеп, өзімнен-өзім ұялдым. Бірақ 200 –ден студенттерді көріп бірден ес жидым. Ең алғаш кірген тобым орыс тобы еді. Лекциямды толығымен болғаннан соң, «Есть вопросы?» дегенім сол еді, сұрақтарды жаудырды. Сол кезімде өзімнен-өзім бір қанат алып, сұрақтарға мысал қосып жауап бердім.

Солардың арасынан бір студент шығып: «Вот настояший преподаватель, и это узбечка» деді. Мен күліп: «Нет, я не узбечка, а чистокровная казашка» дедім. Сол студенттермен мен төрт жыл бойына жұмыс жасадым. Ұстаздың еңбегі еленбейді екен, тек студенттерің ғана елейді екен. Солар қазір рахметін жаудырып, хабарласып, өздеріне де шақырып та жатады.

Сол кезде студенттермен жұмыс істеп отырып, көп нәрсені өзім де үйренетін едім. Еңбек ойлайсың бағаланбайды деп, бірақ ол балаларың арқылы көрінеді. Олардың жетістіктеріне қарап, сен де қуанып отырасың. Мысалға ағашқа су құйсаң ғана ол өседі ғойү Суыңды уақытылы құйып баптай алмасаң, одан жеміс те көрмейсің. Сусыз өскен жемісті тамырынан кестің бе, онда сол жеміс беруді бастап жатқан талыңыздың тұқымы желге ұшып тамырымен жойылады. Балаларды да қуаттандырып тұру керек. Олардың өзіне де жақсы бір сөзің керек.

Жас кезімізде білім берудің неше түрлі методикаларын, әдістерін қолданатынмын, қазір де кейбір жастардан ары білемін. Оларға мен үйретпесем, олардан әзірге ештеңе үйренбедім.

Ойыма бір оқиға орала кетті. Айтпасам шыдай алар емеспін.

«Іш киімің қисайып тұр ғой, не тәрбиешең қарамады ма?» деп бір кішкентай балаға әйел адам балабақшаның жанында дүрсе қойып жатыр. Сол кезде мен қатты таң қалдым. Ұсақ-түйектің бәріне тәрбиеші кінәлі ма? Іш киімін жөндеп кие алмаса, сол сөзді айтуымыз керек пе? Балабақшадан бастап мектептегі мұғалімдерге дейін ата-ана мен балалардың ығына жығып беріп отырған заңымыз ба? Рас, жоқ демеймін. Көзі көгеріп, таяқ жеп, шынашақтай баланы ұрып жатырған жағдайлар біздің қоғамда жоқ емес, бар.

Бірақ та «бір қарынды бір құмалақ шірітпеу керек». Қаншама ісіне адал, жақсы мамандар жүр. Білім саласы да оңай емес. Таныстарымнан «ой сенің апайыңды қойшы, жасама тапсырмасын, ватсаптан жазып жіберемін, немесе тапсырмасы көп, сендей адамды таппайды ол, сен өзіңнің біліміңмен алып отырсың» деген сөздерді көп естимін. Сол дұрыс па?

Сонау садиктен бастап, баланың ұстазға деген құрметін жойып жіберсеңіз, сыйластық жоқ жерден қандай жақсы білім күтесіз? Кезіндегі «ғалым да, шахтер де бас иген» ұстаздың қазіргі қоғамдағы орны осы екен. Айлығы шайлығына жетпей жүргені тіпті бөтен әңгіме.

Қазір дері ұстаз деген ұлағатты сөзді басқа  нәрсемен шатастырып алдық па? Әлде қазіргі заманның ата-аналары басқа ма? Әлде ұстаз қауымы басқа ма? Қайдам!? Бірақ әр кездері де ұстаз деген сөзді қадірлеп, қастерлеуіміз керек сияқты!