Бастауыш пен балабақша және ата-аналар сайты.
  • Ұстаздарға
    • Ұстаздар еңбегі
    • Көрнекіліктер
    • Түйіндеме жасау
    • Сертификат
    • Слайд презентация
    • Балалар ойындары
    • Бастауыш сыныпқа
    • Тәрбиешілерге
    • Мақала жариялау
    • Минусовка
    • Мерекелер
    • Конкурстар
  • Жоспарлар
    • Ағылшын тілі
    • Әр түрлі
    • Бастауыш сынып
    • Балабақша
    • Биология
    • География
    • Информатика
    • Қазақ тілі
    • Логопед дефектолог
    • Математика
    • Өзін-өзі тану
    • Тарих
    • Технология
    • Физика
    • Химия
  • Балаларға
    • Мақал мәтелдер
    • Жұмбақтар жауабымен
    • Ертегілер
    • Мультфильмдер
    • Тақпақтар
    • Шығармашылық
    • Сіз білесіз бе?
  • Аналарға
    • Ана және бала
    • Бала денсаулығы
    • Сұлулық
    • Жүктілік күнтізбесі
    • Баланың жынысын анықтау
    • Сәби жынысын жоспарлау
    • Овуляция күнтізбесі
    • Қалай жүкті болуға болады

Негізгі бет > Ағза

 

Ішек


Ішек — ас қорыту жүйесі

Ішек — ас қорыту жүйесінің бір бөлігі. Асқазандағы ас қорыту қарын сөлдерінің әсерінен басталады. Қарын сөлімен шыланған тамақ біртіндеп, аз мөлшерден ішекке түседі. Ішектің пішіні ұзын, созылмалы түтікке ұқсайды, ересек адамда оның ұзындығы 5—6 метр. Ас қорыту ішектерде жалғасады.

Ішектердің саңылауларына үлкенді-кішілі бездерден ас қорыту сөлдері бөлінеді. Тамақтың құрамындағы белок, май және көмірсулардың күрделі молекулалары ас қорыту сөлдерінің әсерінен жай заттарға ыдырайды.

Мысалы, бауырдан өт бөлінеді, ал ұйқы безі ас қорытуға өзінен бөлінетін сөл арқылы көмектеседі. Одан басқа, ішектің ішкі шырышты қабығында көптеген кішкентай бездер болады. Осы бездер тәулігіне 2—3 литр ас қорыту сөлдерін бөледі. Ішек түтікшелерінің ішкі жағын өте көп майда ішек бүрлері жауып жатады.

Ішектің бір квадрат сантиметрінде үш мыңдай ішек бүрлері болады. Осы ішек бүрлерінде күрделі, өте майда қан тамырлар шоғыры — қылтамырлар орналасады. Ішек саңылауынан қоректік заттар ішек бүрлері мен қылтамырлары арқылы өтіп, қанға түседі. Олар қанмен бауыр, тағы да басқа мүшелерге, клеткалар мен тіндерге таралады.

Пішініне және атқаратын қызметіне қарай адамның ішегі — ащы ішек және тоқ ішек деп бөлінеді. Ащы ішек асқазаннан басталып, онекіелі ішектен, аш ішектен және мықын ішектен құралады. Ащы ішек тоқ ішекке соқырішек арқылы өтеді. Соқырішек ішектің қапшық сияқты ұзарған жері, ұшында құрт сияқты өсіндісі болады. Тоқ ішек, атына сай жуан және қысқа болады. Тоқ ішекке тамақтың сіңбеген және қорытылмай қалған қалдықтары түседі.

Бұлардың құрамында қарын сөлі бөлген су көп болады. Осы тоқ ішектен су қайтадан қанға сіңеді де, қорытылмай қалған тамақ қалдықтары қоюланып, нәжіске айналады. Тоқ ішек қабырғалары үнемі жиырылып, босаңсуынан қорытылмаған тамақ қалдықтары біртіндеп, тік ішек саңылауларына қарай жылжиды. Міне, осыны тоқ ішектің толқи жиырылуы деп атайды.

Мына жазбаларды да оқуға кеңес береміз:

Ас Қорыту Жүйесі Дегеніміз Не?

Адам денесінде қанша түрлі ферменттердің бар екенін білесіз бе?

Бездер жайлы біз не білеміз?

Өттің ас қортудағы атқаратын қызметі жайлы не білесіз?

Мына ұқсас жазбалар топтамасын ұсынамыз:

  • Ми дегеніміз не?
  • Ықылық
  • Тіс
  • Тамыр соғуы
  • Минералды заттар

Пікірлер 54 Пікір қосу

  • Туктыбаева Ляззат 05.12.2024 күні 15:44 уақытында

    Бұл мәтінде ішек жүйесінің ас қорытудағы рөлі мен құрылымы жақсы түсіндірілген. Ішек ас қорыту процесінің соңғы кезеңдерін жүзеге асырады және оның қызметі ас қорыту сөлдері мен ферменттердің көмегімен күрделі органикалық заттарды жай заттарға ыдыратуды қамтамасыз етеді.Сонымен қатар, ішектің әртүрлі бездерден бөлінетін ас қорыту сөлдері оның тиімді жұмысын қамтамасыз етеді. Мысалы, бауырдан бөлінетін өт майларды сіңіруге көмектессе, ұйқы безі ағзаға қажетті ферменттерді бөліп шығарады.

    Жауап беру
  • Айдана 04.11.2022 күні 23:02 уақытында

    Ішек жайлы толықтай қысқа нұсқа ақпараттарды ала алдым. Көп рахмет

    Жауап беру
  • Эльмира 19.03.2022 күні 20:53 уақытында

    Мәссаған ішектің осынша ұзын болатынын неге білмегем

    Жауап беру
  • Айгерім 19.03.2022 күні 19:00 уақытында

    Ішектер адам өмірінде маңызды қызмет атқарады. Сондықтан дұрыс тамақтанған жөн деп ойлаймын.

    Жауап беру
  • Молдир 22.02.2022 күні 22:33 уақытында

    сайт жаксы екен! билмиеппин) улкен рахмет! колымыз босап калды гой

    Жауап беру
  • Әлия Турсун 06.02.2022 күні 17:21 уақытында

    Осы мақаланың арқасында біраз ақпарат алдым

    Жауап беру
  • Әлия 02.02.2022 күні 13:15 уақытында

    Осы мақаланың арқасында біраз ақпарат алдым

    Жауап беру
  • Нұрбақыт 31.01.2022 күні 01:50 уақытында

    Ішек құрлысы туралы жақсы жазылған жарайсыздар

    Жауап беру
  • Гаухар 24.01.2022 күні 10:58 уақытында

    өзіме қажетті мағлұмат алдым көп рахмет

    Жауап беру
  • Дильназ Мухаммедова 21.01.2022 күні 09:43 уақытында

    Тамаша екен

    Жауап беру
  • Салтанат 19.12.2021 күні 22:18 уақытында

    менің кейде тамақ жеп болған кезде ішім қатты ауырады.мында маған қажетті көп нәрсе жазылыпты рахмет

    Жауап беру
  • Насиба 13.12.2021 күні 21:54 уақытында

    Ішек туралы тақырып өте күрделі. Ішектің дұрыс болмауы иммунитеттің түсуіне бірден бір себеп.

    Жауап беру
  • Жакупова Улжалгас 03.12.2021 күні 10:44 уақытында

    ішек байланып қалуыда мүмкін

    Жауап беру
  • Айгерим 28.11.2021 күні 00:29 уақытында

    Баламның ішегі ауырып жүр еді, мына жерде толық жазылыпты рахмет!

    Жауап беру
  • Жами 24.11.2021 күні 16:01 уақытында

    тамакты толыгымен корыту керектигине ман бермеппин енди есте болады рахмет

    Жауап беру
  • Ақманат Мерекеевна 22.11.2021 күні 20:11 уақытында

    Ішек бүрлерінде қан тамырлар шоғыры болатынын енді біліп жатырмын

    Жауап беру
  • Ақманат Мерекеевна 22.11.2021 күні 20:07 уақытында

    Өте керемет ақпараттар берілген.Тамаша

    Жауап беру
  • Ақманат Мерекеевна 22.11.2021 күні 20:05 уақытында

    Ішекке қатысты ақпарат кез келген адамға қажет екен. Рақмет.

    Жауап беру
  • Ерке 16.10.2021 күні 17:36 уақытында

    Рахмет, түсінікті жазылған

    Жауап беру
  • Жанерке 15.10.2021 күні 00:00 уақытында

    Керемет

    Жауап беру
  • Зухра 13.10.2021 күні 18:51 уақытында

    Қызықты ақпараттар көп екен!

    Жауап беру
  • Зухра 13.10.2021 күні 18:51 уақытында

    Рахмеет осындай жұмыс ұсынғаныңызға!

    Жауап беру
  • Динара 11.10.2021 күні 12:03 уақытында

    Рахмет ақпаратқа

    Жауап беру
  • Мөлдір Сайлаубекқызы 06.10.2021 күні 16:13 уақытында

    ҚЫЗЫҚТЫ МӘЛІМЕТТЕРМЕН ТАНЫСТЫМ!

    Жауап беру
  • Айнұр Жалмаханова 01.10.2021 күні 23:15 уақытында

    ұйқы безінің ас қорытуға қандай да бір әсер бар екенін білмеппін осы күнге дейін

    Жауап беру
  • Алем 22.09.2021 күні 23:09 уақытында

    Денсаулығыма байланысты мәлімет алдым рахмет

    Жауап беру
  • Акмарал 21.09.2021 күні 08:22 уақытында

    Тамақты дұрыс шайнамауда шектердің жұиысына әсер етеді деп ойлаймын

    Жауап беру
  • Гулжанат 09.09.2021 күні 22:51 уақытында

    Қандайда бір ғылыми жұмыстарымызбен мәлімет жинап, өзімізде біраз нәрсе біліп аламыз!

    Жауап беру
  • үміт 03.09.2021 күні 10:23 уақытында

    оте тусиникти жазылган

    Жауап беру
  • Сандуғаш 01.09.2021 күні 16:08 уақытында

    Жақсы түсінікті жазылған екен

    Жауап беру
  • Сандуғаш 01.09.2021 күні 11:28 уақытында

    Мақала өте пайдалы ақпараттармен берілген екен

    Жауап беру
  • Ақсәуле Нариман 23.06.2021 күні 23:05 уақытында

    Керемет жазылған рахмет.

    Жауап беру
  • Зульфия 08.06.2021 күні 21:03 уақытында

    Ішекке қатысты ақпарат кез келген адамға қажет екен. Рақмет.

    Жауап беру
  • Алтынай 25.04.2021 күні 14:49 уақытында

    Ішек аурулары ең қауіпті аурулардың бірі деп ойлаймын. Сондықтан күтім жасау керек

    Жауап беру
  • Ақерке 23.04.2021 күні 08:45 уақытында

    Біраз маңызды ақпарат білдім, өте түсінікті жазылған.

    Жауап беру
  • Эльвира 15.04.2021 күні 04:38 уақытында

    Ақпарат жақсы жазылған, өз ашық сабағыма қолдандым рахмет!

    Жауап беру
  • Дана 27.03.2021 күні 20:25 уақытында

    Ішек туралы ақпарат алды. Рахмет ерекетай парақшасы

    Жауап беру
  • Нұргүл 26.03.2021 күні 10:01 уақытында

    Нағыз қазіргі кездегі адамдардың басты бір мәселелерінің бірі ішекке байланысты екенін барлығы біле бермейді. Толық ашық жазылған барлығына пайдалы деп айтар едім

    Жауап беру
  • Айдана 22.02.2021 күні 17:04 уақытында

    Өте қажетті ақпараттар жазылған

    Жауап беру
  • Беспаева Айнаш 21.02.2021 күні 14:07 уақытында

    Ішек тақырыбына жазылған мақала өте көрнекті материал

    Жауап беру
  • Инабат Ибрагим 18.02.2021 күні 20:57 уақытында

    Кітаптан оқуға ерінетін едім,сіздерден оқып керекті мағұлмат ала алдым.

    Жауап беру
  • Seiil 13.02.2021 күні 19:43 уақытында

    Өте қызықты және керек кеңестер берілген екен. 1кв см 3000 ішек бүрлері болады

    Жауап беру
  • Молдир 28.01.2021 күні 12:15 уақытында

    Оте аукымды такырып.Тусиникти.Оте керемет

    Жауап беру
  • Жанна 26.01.2021 күні 11:31 уақытында

    Ишектин кандай роль аткаратынын,озиме керекти деректер ала алдым,рахмет

    Жауап беру
  • Жұлдыз 25.01.2021 күні 13:48 уақытында

    Өзіме керемет ақпарат алдым

    Жауап беру
  • Шолпан 23.01.2021 күні 22:17 уақытында

    «Ас-адамның арқауы «дейміз,мұнда басты назарда -астың қорытылуы .Ал ішек — ас қорыту жүйесінің бір бөлігі,сондықтан созылмалы түтікке ұқсас ішек туралы мәлімет қажет-ақ.

    Жауап беру
  • Айдана 08.01.2021 күні 03:01 уақытында

    Өте пайдалы ақпарат ішеі ұзындығы 5-6м деп ойламаппын

    Жауап беру
  • Ажар 06.01.2021 күні 00:58 уақытында

    сабағыма қатысты ақпарат алдым

    Жауап беру
  • Асель 26.12.2020 күні 17:23 уақытында

    керек мәлимет

    Жауап беру
  • Алма 16.12.2020 күні 00:59 уақытында

    Осы мақаланың арқасында біраз ақпарат алдым

    Жауап беру
  • Гүлбану 11.12.2020 күні 17:32 уақытында

    Өзіме керекті ақпарат алдым

    Жауап беру
    • Алихан 09.02.2021 күні 02:39 уақытында

      Ас қорыту үшін тәулігіне 2-3 литр сөл бөлу расыменде таң қаларлық ақпарат екен! Материал пайдалы

      Жауап беру
  • Гулнар Жанысбекова 22.11.2020 күні 16:51 уақытында

    Мұнда маған сабағыма қатысты ақпарат алатын болдым,еркетай сайтында бұндай қажетті ақпарат бар екенін білмеппін.

    Жауап беру
  • Гулдана 09.11.2020 күні 15:11 уақытында

    Ішектің 1кв см 3000 ішек бүрлері болады-қызық ақпарат екен

    Жауап беру

Пікір қалдыру

Тек мақалаға байланысты пікіріңізді жазыңыз сұрағыңыз болса мына сілтемені басыңыз!
Жауапты кері қайтару

  • Күнделікті жұмыстар баланың дамуына қалай көмектеседі?

    25 Нау 2025 / Толық оқу

  • Оқуды бала үшін қызықты саяхатқа айналдыру

    19 Нау 2025 / Толық оқу

  • Как помочь ребенку понять Present Simple и Present Continuous: Практические примеры

    27 Қар 2024 / Толық оқу

  • қазақша жұмбақтар Жұмбақтар жауабымен

    1 Қыр 2019 / Толық оқу

  • тегін сертификат Тегін немесе Ақылы Сертификат Алу

    16 Ақп 2014 / Толық оқу

  • Оқушы портфолиосының үлгісі

    30 Там 2013 / Толық оқу

Жаңа жазбалар

  • Күнделікті жұмыстар баланың дамуына қалай көмектеседі?
  • Оқуды бала үшін қызықты саяхатқа айналдыру
  • Как помочь ребенку понять Present Simple и Present Continuous: Практические примеры
  • Бастауыш сынып тәрбиешісінің рөлі мен міндеттері
  • Ұстаздар күніне құтты болсын!

Сайтта жарияланған мақалаларды сайт әкімшілігінің рұқсатынсыз басқа сайттарға жариялауға тиым салынады.Мақаланы басқа сайтқа жариялауға байланысты сұрақтарыңызды hat@erketai.kz электронды почтасына жазыңыздар.Сайттың барлық құқықтары қорғалған © ERKETAI.KZ 2012 жылдан бастап жұмыс жасайды.