Қазақша Жаңылтпаштар Жинағы

Хан баласы ханзада
Болды ғашық ханшаға.
Алып ханнан хабар,
Ханшайымды табар.

Көк аспанда жұлдыз бар,
Мөлдір суда құндыз бар.
Жұлдыз түнде жылтырар,
Құндыз түнде жылтырар.

Көпке бекер өкпелеме,
Өкпе етпе,
Тектен — текке өкпелетпе.

Шабырға ала тастақты,
Шұбар шыбыш бастапты.
Шөп таппай шаңдақтан,
Шабырқанып аш қапты.

Бір қыз кесте тікті,
Кестесін түсте тікті,
Кеште тікті.

Бұл бір жылтыр шылбыр екен,
Кіл қылдан ескен қылшылбыр екен.

Ғарышкер ұшты ғарышқа.
Ғарышқа ұшты ғарышкер.
Айтшы, ғарыш алыс па?

Тақпақ жатта,
Жатқа жатта.

Бар, май шайқа,
Байқа, жай шайқа.

Тары ақта,
Тары ақтап,
Қапқа қапта.

Шуақтаған ботамды,
Шуға апарып шуладым.
Шудалаған шудасын,
Суға салдым,
Судан алдым,
Суға малдым.

Дүңгіршек пе деп жүгірсек,
Дүрбелеңдеп үлгірсек деп жүрсек,
Делбеңдеген дүзге жайған үлбіршек екен.

Дөңгелек дөннен төмен дөңгеледі,
Дөңгелекті дөкемге немен өңгереді?

Үш кіші ішік піштім,
Бес кіші ішік піштім, –
Неше кіші ішік піштім?!

Қанар қаптарды қаптап артар,
Шанақ арбаны аттар тартар.

Шешей отты көсеумен көседі
Көсеумен кесек-кесек тезек төседі.

Бұзау бұлқынып,
Мойыншағын үзе ме?
Мойыншағын үзген соң,
Ол біреуді сүзбей ме, сүзе ме?

Шын еңбекшіл — өрмекші,
Өрмекші — шын өрнекші.

Тері шалбар бар,
Тері шалбар киетін шалдар бар

Өрені өрелі өрелес,
Өнерін өрелемес.
Өресіз өрені өркендеп,
Өркештеніп төрелемес.

Тайғанақта қай тай тайды,
Тағалатпаған тай тайды.

Ортаңбай, орқаштанбай
Ортақ тіл таба аласың ба,
Ортақтасса, ортада қаласың ба?

Жабағы жүні
Жабағыланған жабағыны,
Жабайландырмай-ақ
Жабуласа қайтеді?

Қырда екі кекілік жетіліп келеді,
Екі кекілік секіріп — кекіріп келеді.

Талғат балға тап,
Оншақты жаңғақ шақ,
Шақсаң, сақ шақ.

Қыста құлағым үсіп кетті,
Үсіп, ісіп кетті.

Қапыда ит қапты,
Қатты қапты,
Қапты қатты.

Ізшілер іздесті,
Түз кезді, із кесті.

Пай-пай-пай,
Жайылып жүр тай.
Ай-ай-ай, Ұшып кетті торғай.

Ай, ай, Айдарбай,
Иір мүйіз сиырды
Үйіңе айдай бар!

Қайрат қайрақ қайрап отыр,
Дайрақпен балта қайрап отыр.

Сұқсыр үйрек
Ұшқыр үйрек десек те,
Тұмсығы үшкір үйрек
Сұқсыр үйректен күйрек пе?

Ала-ала алашалар,
Тамаша олар,
Оған кім таласа алар?
Алашаларды
Таба алса, алар.

Бірқатар қада қада,
Қадаларды қатар-қатар қада.

Омартаға балалар барар,
Балаларды аралар талар.

Шеңгел! Шеңгел!
Шеңгелге енген де,
Шеңгелде сенделген де
Еріншек Ерден бе?

Қарамайлы қарағайды
Кесейін бе, кеспейін бе?
Қазықтағы қара тайды
Шешейін бе, шешпейін бе?

Үш кіші ішік піштім,
Бес кіші ішік піштім,
Неше кіші ішік піштім?

Ошақта от жоқ,
Шоқ тап, от жақ.

Шаншар шаршап жатыр,
Қайсар жайша жатыр.

Томағаланған төрт бүркіт – қолда.
Томағаланбаған төрт бүркіт –
торда.
Қанша бүркіт болады сонда?

Төлеш төгіп тегешті,
Тілешке төніп егесті.
Тегешті төккен Тілеш емес-ті,
Төлеш несіне тежесті?

Ол да шылбыр есті,
Мен де шылбыр естім.
Ол шылбырды сылбыр есті,
Мен шылбырды ылдым — жылдым естім.

Дөң жатыр,
Дөнде тон-тоң көн, жатыр

Үміт түбіт түтті,
Түбітті түтіп бітті.

Қызым жүзім же,
Жүзім үзіп же.

Жоғалды бес шыбыш,
Жоқ әлі еш сыбыс.
Жоқ әлі еш сыбыс,
Жоғалды бес шыбыш.

Қылжақбаспен қылжақтаспашы, қылжалаңдап,
Қылжың қалжыңшы қылжитар ыржалаңдап.

Реттегіш реттеңкіреп реттестірсе,
Ретсіздік те реттелер,
Ретін тауып іздеттірсе.

Көбейсін ат ұстар,
Болмасын атыстар,
Болса мол атыстар,
Қалмайды ат ұстар.

Түрің түрленіп, кідірмей оқы,
Тілің күрмеліп, мүдірмей оқы.

Жаға жай,
Жағажайда – Қамажай.

Көлеңкесі көлбеңдеген,
Көк теректі көлеңкелегендер
Көрмепті ебелекті ербеңдеген

Жез түстес үзік — үзік,
Зер жіппен ақ үзікті
Өрнектеп жүзік тізіп,
Әдемі етіп сызыпты.

Сайыста сасйыссаң қайыспа,
Сайысшы сайыстырса,
Сайғақтай саяқ шық сайыста.

Бекіністе бес дос кездесті,
Белдігін тартып бестілерінің,
Бетегелі бөктерде белдесті.

Алма базарда
Алма алма алар ма?
Ақ алма алар ма?
Әлде алары анар ма?

Зерттеуші зертханада зеріккен бе?
Зеректігін зейінділікпен зерделей алмай,
Зердесіздікке салынып, желіккен бе?

Сылдырмақ сылдырлады,
Сәби былдырлады.
Сылдырмақ сылдырласа,
Сәби былдырлай ма?
Сылдырмақты сындырмай ма?

Доп деп,
Дөп теп.

Ұшы үшкір, ұшқыр үш жебе
алдым,
Үшеуі де үшкір, ұшқыр деп
алдым.

Ерді ел елер,
Ер елге еркелер.

Ғылымпаз ғылымсыз жаңалық аша ала ма?
Ғылымсыз ғылымпаз даналық аша ала ма?

Ойран шөп ішін аралар аралар,
Орала ұшып гүлге қадалар да, бал алар.

Екеуінін жасы шамалас,
Бірінің шашы — қарашаш,
Бірінің шашы — ақ шаш аралас.

Бұл, бұл — піл,
Бұл бір ірі піл.

Шиеленіскен жіп түйінін
Шешсе, шешем шешішсінші.
Шиеленістіріп түйіндеудің қиынын
Шешем де сезсінші.

Іске тіл ілесе алады,
Тілге іс ілесе алмайды.

Балдыр балғын құрақтан бағалырақ па,
Балғын құрақ балдырдан бағалырақ па?

Қырқада қырық арқар бар.
Қырық арқарда ақ арқар бар.
Алты арқарда марқа арқар бар.

Таяқ жон,
Жонсаң жөн жон.

Жағалтай жадағай
Жағалауды жағалап ұшты.
Жолақ-жолақ жағал құс
Жарлауытты сағалап ұшты.

Ұштастықты ұштастырған істі,
Ұстаздар одан әрі ұштастырды.

Тұз — мұздай,
Мұз — тұздай.

Шұғайбай
Шығайбайға:
– Су қайда, әй? – деді.
Шығайбай
Шұғайбайға:
– Шық, ойбай! – деді.

Тұрыс бұрышқа тұр,
Бұрышта дұрыс ұрыспай тұр

Гүлім гүлге қарап күлімдеді,
Көгілдір гүлге қонған аралар гуілдеді.

Ескекті ескекші еседі,
Ескекші ескекті еседі.

Иірім дөңгелене иірілді,
Иінге иір-иір иірім
Иректеліп үйірілді.

Үшкір тұмсық
Үш шымшық,
Үстірттен ұшты
Үш құрт шымшып.