Шахмат – ақыл-ой спорты

        Шахмат  – ғылыми ақыл-ой және халық шығармашылығы негізінде пайда болған ең танымды да, қызықты  спорт ойыны.

Шахмат ойынын тақта үстіндегі соғыс деуге болады.

Ойын тұңғыш рет 5 ғасырда Үндістанда  шыққан.

Ежелден қалған аңыздар бойынша, шахмат-ты ең алғаш болып біздің эрамызға дейін 1000 жыл бұрын Үндістандық математик ой-лап тауыпты.

Шахмат ойынының тұңғыш аты «чатуранга».             Шығыста ел билеуші патшаны шах деп атай-ды. Ал «мат»–«өлді» деген сөз екен. Сонда «шахмат» сөзін: «Қарсыластың патшасына (короліне) өлім келсін!» – деп аударуға бола—ды. Шахмат тақтасы ақ және қараға боялған бірдей 64 шақпаққа бөлінеді.

Ойынның мәні де осында, мұнда «ақ жағы» мен «қара жағының» екі армиясы 64 шаршы-лы тақта үстінде шайқасады. Ойынды заңды түрде 2 ойыншы ойнайды.

Шахмат тақтасы

Шахмат ойынының арнаулы тақтасы бар.

Ол өзара  ақ және қараға түске  боялған бір

дей 64 тең шаршыға бөлінген. 64 шаршы-

ның қақ жартысы, яғни 32-сі ақ түске, 32-сі

қара түске боялған. Тақтада фигуралар 3

түрлі жолмен жүре алады.

Олар: Вертикаль жолдар,

Горизонталь жолдар және диогональ жолдар.

«Бірінші кезекте шахмат – ол күрес»

*Шахмат  адамды жылдам ойлауға, шешім қабылдауға және қадам жасауға итермелейді.

*Ойнау логикасы зейінділікті дамытуға, әр алуан варианттарды жылдам әрі дәл есептей білуге, жеңіс-ке жетуге деген ерік-жігер-ді қалыптастыруға және басқа да моральдық қасиеттерді тәрбиелеуге көмектеседі.

*Шахмат ойыны – бұл адамның мінез-құлқын өзі басқарумен анықталатын қоғамдық тәжірибені қалыптас-тыруға арналған жағдайлар негізіндегі іс- әрекеттің бір түрі. Сондықтан, адам баласының дүние танымы кеңейеді, сөздік қоры, ойлау қоры дамиды, бі-лім сауаттылығы математика, физика, химия сияқты пәндерге көп септігін тигізеді.

*Логикалық ойлау қабілеттерін дамытады

   Шахмат – ақыл-ой спорты

ШАХМАТ ФИГУРАЛАРЫ

Шахмат ойынында барлығы 16 фигура, 16 пешка бар.Олардың жартысы ақ, жартысы қара түске боялған.

Фигуралардың атауы:

1. КОРОЛЬ-  ең маңызды фигура

 2. ФЕРЗЬ – корольдің оң қолы, ең күшті фигура

3. ЛАДЬЯ  — Ферзьден кейінгі күшті фигура

4.    КОНЬ – басқа фигураларды аттап өте алатын бірден-бір фигура.

5.    СЛОН – Коньмен күші бірдей фигура

6.    ПЕШКА – ең әлсіз  ойыншы

          Фигуралар  екіге бөлінеді.

1.    Ауыр фигуралар: Ферзь, Ладья

2.    Жеңіл фигуралар: Конь, Слон