Бастауыш пен балабақша және ата-аналар сайты.
  • Ұстаздарға
    • Ұстаздар еңбегі
    • Көрнекіліктер
    • Түйіндеме жасау
    • Сертификат
    • Слайд презентация
    • Балалар ойындары
    • Бастауыш сыныпқа
    • Тәрбиешілерге
    • Мақала жариялау
    • Минусовка
    • Мерекелер
    • Конкурстар
  • Жоспарлар
    • Ағылшын тілі
    • Әр түрлі
    • Бастауыш сынып
    • Балабақша
    • Биология
    • География
    • Информатика
    • Қазақ тілі
    • Логопед дефектолог
    • Математика
    • Өзін-өзі тану
    • Тарих
    • Технология
    • Физика
    • Химия
  • Балаларға
    • Мақал мәтелдер
    • Жұмбақтар жауабымен
    • Ертегілер
    • Мультфильмдер
    • Тақпақтар
    • Шығармашылық
    • Сіз білесіз бе?
  • Аналарға
    • Ана және бала
    • Бала денсаулығы
    • Сұлулық
    • Жүктілік күнтізбесі жаңа нұсқа 2025
    • Баланың жынысын анықтау 2025
    • Сәби жынысын жоспарлау
    • Овуляция күнтізбесі
    • Қалай жүкті болуға болады

Негізгі бет > Сіз білесізбе?

 

Шахмат – ақыл-ой спорты


Мазмұны

1. Шахмат туралы түсінік

2. Шахмат тақтасы

3. Шахмат фигуралары

4. Фигуралардың жүрістері

5. Ойынның ережесі

6. Термин сөздер

7. Сен  білесің  бе?

шахмат ойыны, балаларға үйрету, логикалық ойын

СЕН білесің бе ?

1966 жылдан бастап 20 шілде Халықаралық шахмат күні ретінде тойланады. Бұл мереке 1924 жылы құрылған Әлемдік шахмат федерациясы шешімімен бекітілген.

Термин сөздер

*ПАРТИЯ-ойыншылардың ойнаған әрбір ойыны

*СТРАТЕГИЯ- ойынның  жоспары

*ТАКТИКА- айла- тәсіл

*ДЕБЮТ – ойынның басталуы,яғни алғашқы 10-15 жүріс.

*МИТТЕЛЬШПИЛЬ- ойынның ортасы, шахматтың ең бір қызық кезеңі.

*ЭНДШПИЛЬ- ойынның аяғы, шахматтың соңғы кезеңі

Шахмат туралы

 

        Шахмат  – ғылыми ақыл-ой және халық шығармашылығы негізінде пайда болған ең танымды да, қызықты  спорт ойыны.

Шахмат ойынын тақта үстіндегі соғыс деуге болады.

Ойын тұңғыш рет 5 ғасырда Үндістанда  шыққан.

Ежелден қалған аңыздар бойынша, шахмат-ты ең алғаш болып біздің эрамызға дейін 1000 жыл бұрын Үндістандық математик ой-лап тауыпты.

Шахмат ойынының тұңғыш аты «чатуранга».             Шығыста ел билеуші патшаны шах деп атай-ды. Ал «мат»–«өлді» деген сөз екен. Сонда «шахмат» сөзін: «Қарсыластың патшасына (короліне) өлім келсін!» – деп аударуға бола—ды. Шахмат тақтасы ақ және қараға боялған бірдей 64 шақпаққа бөлінеді.

Ойынның мәні де осында, мұнда «ақ жағы» мен «қара жағының» екі армиясы 64 шаршы-лы тақта үстінде шайқасады. Ойынды заңды түрде 2 ойыншы ойнайды.

Шахмат тақтасы

Шахмат ойынының арнаулы тақтасы бар.

Ол өзара  ақ және қараға түске  боялған бір

дей 64 тең шаршыға бөлінген. 64 шаршы-

ның қақ жартысы, яғни 32-сі ақ түске, 32-сі

қара түске боялған. Тақтада фигуралар 3

түрлі жолмен жүре алады.

Олар: Вертикаль жолдар,

Горизонталь жолдар және диогональ жолдар.

шахмат, ойыны, жайлы, балаларға

«Бірінші кезекте шахмат – ол күрес»

*Шахмат  адамды жылдам ойлауға, шешім қабылдауға және қадам жасауға итермелейді.

*Ойнау логикасы зейінділікті дамытуға, әр алуан варианттарды жылдам әрі дәл есептей білуге, жеңіс-ке жетуге деген ерік-жігер-ді қалыптастыруға және басқа да моральдық қасиеттерді тәрбиелеуге көмектеседі.

*Шахмат ойыны – бұл адамның мінез-құлқын өзі басқарумен анықталатын қоғамдық тәжірибені қалыптас-тыруға арналған жағдайлар негізіндегі іс- әрекеттің бір түрі. Сондықтан, адам баласының дүние танымы кеңейеді, сөздік қоры, ойлау қоры дамиды, бі-лім сауаттылығы математика, физика, химия сияқты пәндерге көп септігін тигізеді.

*Логикалық ойлау қабілеттерін дамытады

   Шахмат – ақыл-ой спорты

ШАХМАТ ФИГУРАЛАРЫ

Шахмат ойынында барлығы 16 фигура, 16 пешка бар.Олардың жартысы ақ, жартысы қара түске боялған.

Фигуралардың атауы:

1. КОРОЛЬ-  ең маңызды фигура

 2. ФЕРЗЬ – корольдің оң қолы, ең күшті фигура

3. ЛАДЬЯ  — Ферзьден кейінгі күшті фигура

4.    КОНЬ – басқа фигураларды аттап өте алатын бірден-бір фигура.

5.    СЛОН – Коньмен күші бірдей фигура

6.    ПЕШКА – ең әлсіз  ойыншы

          Фигуралар  екіге бөлінеді.

1.    Ауыр фигуралар: Ферзь, Ладья

2.    Жеңіл фигуралар: Конь, Слон

шахмат, ойыны, ережесіshahmat2 

Поделиться в WhatsApp

Мына ұқсас жазбалар топтамасын ұсынамыз:

  • Пілдер
  • 86400 «теңгеңізді» босқа жаратпаңыз!
  • Ғажайып әлемнің кейбір қызықты фактілері
  • Балаңыз сіздің сөздеріңізді қалай қабылдайды?
  • iPad балаға зиян ба?…

комментария 22 Пікір қосу

  • Айнагүл 09.02.2021 в 15:39

    кішкентай кезімде шахматты жақсы ойнаушы едім фигураларының аттарын білмесемде…….

    Ответить
  • Акмолдир 17.11.2020 в 21:21

    шахмат-математик оқушылардың сүйікті ойыны сабақтан тыс уақытта үйірме жұмыстарында бірнеше сағаттап оқушыларды шахматта үйретіп баулыса,миы жетіледі.ойлау қабілеті әлдеқайда дами түседі.

    Ответить
  • Қасқара Көркем 07.10.2020 в 14:36

    Жақсы

    Ответить
  • Айгерим 22.08.2020 в 00:50

    Көптен бері шахмат ойнап үйренгіп келіп жүр,бірақ білмеймін..уақыт таппаймын мүлдем.Мақалаға рахмет!

    Ответить
  • Магжан 12.04.2020 в 14:42

    Пешка қарсыласының жерінде аттың немесе турканың слонның орнына жетсе ферза бола ала ма

    Ответить
  • Аманкелді Жайлыханұлы 18.02.2020 в 09:19

    шахмат-математик оқушылардың сүйікті ойыны сабақтан тыс уақытта үйірме жұмыстарында бірнеше сағаттап оқушыларды шахматта үйретіп баулыса,миы жетіледі.ойлау қабілеті әлдеқайда дами түседі.

    Ответить
  • Инкар 25.01.2020 в 12:42

    Шахмат спортын бір бөлек сабақ етіп өткізседе артық етпейді.

    Ответить
  • Ақерке 02.11.2019 в 19:50

    Шахмат ойынының адамның мінез — құлұына , ақыл-ойына соншалықты әсері бар екенін білмеппін. Рахмет сіздерге!

    Ответить
  • Алия 24.02.2019 в 23:57

    Шахмат балалардың ой өрісін дамытатын керемет ойын түрі.Жарайсыз

    Ответить
  • ержан 10.11.2017 в 08:10

    Шахмат туралы жаксы жазылган.казак тилинде жарык Корген китап барма?

    Ответить
  • Мейрбек 30.01.2017 в 22:38

    Король-патша, ферзь-уәзір, турка-жаналғыш, слон-піл, конь-ат, пешка-әскер.

    Ответить
  • Назым 21.01.2016 в 12:46

    салеметсіздерме!Шахмат ойнында менің сұрағым екі жақтың ойыншысы келмей қалса екі жақа 1 балды екі жақа бөліп бередіма?

    Ответить
  • марат 27.01.2015 в 02:28

    пешканы -бала деген дұрыс,себебі олар өсе келе уәзір немесе піл т,б болып өсе алаады !

    Ответить
  • марат 27.01.2015 в 02:24

    Құрметті Еркетай сайты ! шахмат жайлы жазғандарыңыз жақсы-ақ ! бірақ бұл шахматтағы фигуралардың қазақша аттары жоқ па? сонда атты конь деп балаларымызға үйретеміз бе ? бұл деген масқара ғой ! мысалы тураны кей жерде түйедеп атай береді ғой

    Ответить
  • Айгул 25.01.2015 в 22:42

    қалай көшіруге болады?

    Ответить
    • Erketai 25.01.2015 в 22:45

      Сайтқа тіркелу арқылы.

      Ответить
  • Айгул 25.01.2015 в 22:41

    срочно керек еді?

    Ответить
  • бауыр 11.06.2014 в 00:24

    жаксы

    Ответить
  • мадина 16.02.2014 в 21:24

    жаксы))

    Ответить
  • Құралай 04.02.2014 в 15:25

    қалай алуға болады екен? срочно керек еді?

    Ответить
  • Замира 06.01.2014 в 21:50

    калай скачать етуге боладыыыыы? айтыныздаршы срочно керек

    Ответить
  • inkar tanirbergen 25.12.2013 в 16:23

    Өте жақсы

    Ответить

Пікір қалдыру

Тек мақалаға байланысты пікіріңізді жазыңыз сұрағыңыз болса мына сілтемені басыңыз!
Жауапты кері қайтару

  • қазақша жұмбақтарЖұмбақтар жауабымен

    11 Авг 2025 / Толық оқу

  • Сертификат алу ережелері (Erketai.kz) 2025

    3 Сен 2025 / Толық оқу

  • Ғажайып әлемнің кейбір қызықты фактілері

    1 Сен 2025 / Толық оқу

  • 1 Қыркүйек Білім Күні Құтты Болсын!

    1 Сен 2025 / Толық оқу

  • қазақша жұмбақтар Жұмбақтар жауабымен

    11 Авг 2025 / Толық оқу

  • Сертификат алу ережелері (Erketai.kz) 2025

    3 Сен 2025 / Толық оқу

  • Оқушы портфолиосының үлгісі

    30 Авг 2013 / Толық оқу

Жаңа жазбалар

  • Сертификат алу ережелері (Erketai.kz) 2025
  • Ғажайып әлемнің кейбір қызықты фактілері
  • 1 Қыркүйек Білім Күні Құтты Болсын!
  • Кім жылдам турнирі
  • Мақал-мәтелдер және нақыл сөздер жинағы

Сайтта жарияланған мақалаларды сайт әкімшілігінің рұқсатынсыз басқа сайттарға жариялауға тиым салынады.Мақаланы басқа сайтқа жариялауға байланысты сұрақтарыңызды hat@erketai.kz электронды почтасына жазыңыздар.Сайттың барлық құқықтары қорғалған © ERKETAI.KZ 2012 жылдан бастап жұмыс жасайды.